Overweging van René Dinklo OP op de 5e zondag door het jaar,
9 febr. 2025
Lezingen: Jesaja 6, 1 - 2a.3 - 9a en Lucas 5, 1 - 11
Lees of print je de overweging liever als PDF? Die vind je hier.
Hier vind je andere overwegingen (en hier de overwegingen tot april 2023).
Overweging
Beste mensen, zusters en broeders,
Als je nu naar je eigen leven kijkt, wat voor leven is dat dan?
Ik denk als je goed kijkt naar je eigen leven dan zie je dat veel van je leven wordt ingevuld door vaste patronen, gewoontes en bezigheden. Het voelt veilig aan en het geeft rust. Maar misschien zijn er momenten in je leven aan te wijzen, die een beslissende invloed hebben gehad op je levenspad.
Bijvoorbeeld je kwam iemand tegen waarvan je dacht en voelde dat je met die persoon je leven zou willen delen. Het voelde uitermate vertrouwd aan. En je was bereid voor je geliefde je leven om te gooien. Je werd vader of moeder en het kindje voelde voor jou aan als een Gods wonder, maar het deed ook een dringend beroep op je vertrouwen. Door het ouderschap veranderde je voorgoed.
Of je hebt misschien een bekeringservaring gehad. Het geloof in God en in de weg van Jezus gaf je een nieuwe vertrouwensbasis en je leven nam een andere wending.
Wanneer je op een fundamentele manier vertrouwen hebt ervaren dan kun je ook beter met angsten omgaan. Iedere mens heeft immers angsten, de één meer dan de ander.
Hoe gaan we in ons leven om met angsten, veiligheid en vertrouwen?
Kijken we naar het evangelieverhaal en het optreden van Jezus.
Het lag voor de hand dat Jezus het ambacht van zijn vader over zou nemen, maar nee, het Joodse geloof trok hem meer dan het ambachtelijk werken met hout. Hij ging zich daarin verdiepen en hij begon onderricht te geven in de synagogen in Galilea en Judea. Hij bleek een begenadigd spreker te zijn. Mensen hingen aan zijn lippen, maar niet bij iedereen vielen zijn woorden in goede aarde.
In het evangelieverhaal van deze zondag zien we dat Jezus een nieuwe stap zet. Hij gaat nu ook onderricht geven in de vrije ruimte, buiten de synagoge.
Dit heeft een dubbele betekenis.
De synagoge is de plek van samenkomst voor de Joden. Buiten in de openlucht bereik je iedereen: Jood of niet-Jood, mensen van jong tot oud, man of vrouw. Jezus’ boodschap is bestemd voor iedereen. Dat wordt nu inzichtelijk gemaakt.
En ten tweede laat Jezus zien dat het onderricht, de verkondiging van Gods woord, niet is voorbehouden aan daartoe speciaal ingerichte plekken: sacrale plekken als synagoges en de tempel. In de eerste lezing hoorden we serafs roepen: ‘Heilig, heilig, heilig is de HEER van de hemelse machten. Heel de aarde is vervuld van zijn majesteit.’ ‘Heel de aarde is vervuld’ zingen ze dus. Een synagoge of een kerk is een afgesloten sacrale ruimte. De buitenlucht is een wereldse plek. Maar als heel de aarde vervuld zou kunnen zijn van Gods majesteit, zijn glorie, dan is het sacrale ook te vinden in de wereldse ruimte: in de stad en in de natuur, in je eigen huis, op je eigen werkplek en aan de oever van het meer van Genesaret.
Jezus zet dus een stap om van het gebruikelijke – het geven van onderricht in de synagoge – naar het ongewone te gaan: het geven van onderricht in de buitenlucht.
En een ongebruikelijke stap vraagt Jezus nu ook van Simon, Jakobus en Johannes. Het nachtelijk vissen heeft weinig opgeleverd. Nu vraagt Jezus bij dag de netten uit te gooien in diep water. Normaliter levert dat weinig resultaat op dat vissen bij daglicht, maar de visvangst blijkt wonderbaarlijk groot te zijn.
Deze drie vissers durven het aan het ongewone te doen. Het diepe water staat voor de angsten in de mens. Daar blijven ze boven omdat ze vertrouwden op het woord van Jezus. Het vertrouwen was sterker dan de angst om voorbij het gewone, het gebruikelijke, te gaan. Het wonder is dus eigenlijk misschien niet de visvangst, maar dat het wonder onlosmakelijk verbonden is met het vertrouwen dat de vissers stelden op de woorden van Jezus. Het werd een keerpunt in hun leven.
Kijken we nu naar onze samenleving vanuit het perspectief van vertrouwen en angst.
Nederland stond vroeger bekend als een tolerant land. Dat horen we niet meer zo vaak. De tolerantie was misschien ook niet zo diep geworteld. De scheidslijn tussen tolerantie en onverschilligheid is immers flinterdun. Het lijkt erop alsof in vrije korte tijd de tolerantie is verschoven naar onverschilligheid en de onverschilligheid naar het je afzetten tegen bepaalde groepen mensen. Als Nederland staan we daar niet alleen in. We komen het overal in de westerse wereld tegen. Allochtonen met een kleur of een islamitische achtergrond moeten het ontgelden evenals asielzoekers, het antisemitisme komt weer op en mensen met een andere seksuele identiteit voelen zich onveiliger. Maar ook de democratie is onder druk komen te staan en de vrije nieuwsgaring. Denk aan journalisten en politici, die bedreigd worden. En denk aan grote sociale mediaplatforms die meer politiek ingekleurd worden.
De problemen waar we als samenleving voor staan zijn bijna eindeloos en raken ons fundamentele bestaan. Onze vrede wordt bedreigd, er is een schreeuwend tekort aan woningen en milieuproblemen en het klimaatprobleem bedreigen ons voortbestaan.
Met deze reële angsten kun je op diverse manieren omgaan. Een bekende methode is je kop in het zand steken. Gewoon doorgaan alsof er niets aan de hand is. Jezelf voor de gek houden. Of je kunt bewust of onbewust het zondebokmechanisme in werking stellen: ‘Het zijn de asielzoekers die onze problemen veroorzaken’ of ‘de problemen in de VS zijn veroorzaakt door de Democraten’. De zogenaamde onderbuikgevoelens vormen een goede voedingsbodem voor het zondebokmechanisme en sommige politici maken daar handig gebruik van.
Er is ook een andere manier om met die reële angsten om te gaan. En dat is door boven de angsten te gaan staan door naar diepe wateren te gaan. Dat wil zeggen de angsten in de ogen zien en je daardoor niet laten overweldigen. En dat doe je door kracht te putten uit je basisvertrouwen. En dat is het geloofsvertrouwen dat God met je meetrekt, dat Hij je leven draagt, jou lief hebt en dat we samen op weg zijn naar het Rijk Gods. Jezus roept ons voortdurend op die weg van vertrouwen te gaan. Dit vraagt van ons om geregeld te reflecteren op je eigen levenskoers en die zo nodig bij te stellen om je leven vruchtbaarder te laten zijn. Vanuit dit geloofsvertrouwen, kan er ook gezamenlijkheid groeien. Hoe gaan we met z’n allen de uitdagingen van deze tijd aanpakken? Vanuit welke waarden rechten we onze rug en gaan we werken aan een gezamenlijke goede toekomst voor allen?
Is dat niet vanuit liefde en de waardigheid van iedere mens?
Het Thomaskoor gaat daarover zingen met de laatste woorden uit de toespraak van de bisschop van Washington van de Episcopale Kerk gericht tot de nieuwe politieke leiding in de Verenigde Staten.
afgesloten met het laatste deel van de speech van Mariann Edgar Budde, bisschop van Washington voor de Episcopale Kerk, gericht tot de pas gekozen president van de Verenigde Staten (muziek: Peter Sneep):
May God grant us the strenght and courage to honor the dignity of every human being,
to speak the truth to one another in love
and walk humbly with each other and our God
for the good of all people in this nation and the world.
Vertaling:
Moge God ons de kracht en de moed geven om de waardigheid van ieder mens te eren,
om in liefde de waarheid tegen elkaar te spreken
en nederig te wandelen met elkaar en onze God
voor het welzijn van alle mensen in dit land en in de wereld.
