Overweging van René Dinklo OP op de 8e zondag door het jaar,
2 mrt 2025
Lezingen: Jezus Sirach 27, 4-7 en Lucas 6, 39 – 45
Lees of print je de overweging liever als PDF? Die vind je hier.
Hier vind je andere overwegingen (en hier de overwegingen tot april 2023).
Overweging
Met de start van de maand maart is de meteorologische lente begonnen. Desondanks wil ik even terug kijken op afgelopen winter.
Hoe was uw winter?
Mijn winter was in ieder geval vol liefde.
Ik bedoel natuurlijk dat ik tot de vele mensen behoorde, die iets heeft meegekregen van die serie Winter vol Liefde over Nederlandse b en b eigenaren die in winterse landen op zoek waren naar een partner. Ook al volgde je de serie niet, onontkoombaar kreeg je er iets van mee in talkshows, krant, sociale media of bij het alledaagse gesprek thuis, op kantoor of waar dan ook.
Op een gegeven moment hoorde ik iemand zeggen dat zij de b en b eigenaren inmiddels beter had leren kennen dan de eigen naaste buren.
Dat komt wellicht omdat je de hoofdrolspelers ziet functioneren in allerlei ongemakkelijke en kwetsbare situaties: het op date gaan, een gesprek aanknopen met een vreemde of een slecht nieuwsgesprek moeten voeren. Daarbij komt dat het reality-tv is. Natuurlijk, het is tv dus sommige dingen die toevallig gebeuren zijn niet zo toevallig. Maar de b en b eigenaren kunnen onmogelijk altijd toneelspelen. Maskers vallen en opgetrokken muren worden langzaam afgebroken. Je ziet het gebeuren. Je ziet wie ze eigenlijk zijn, waar ze tekortschieten en wat ze wel goed doen. Ze stellen zich kwetsbaar op ter lering en vermaak van miljoenen mensen.
En een deel van de kijkers ventileren hun mening over die zoekers naar liefde op de sociale media, vaak gepaard gaand met een weinig subtiel oordeel. Misschien denk je daarbij onwillekeurig aan de woorden van Jezus Sirach die we gehoord hebben: ‘als een mens spreekt, komt de drek van zijn gedachten naar boven.’
Deze uitspraak volgt op de vergelijking met de zeef.
In de zeef zoals die in die tijd gebruikt werd in de landbouw, daar vielen de graankorrels doorheen, maar alles wat onbruikbaar was zoals stro en steentjes, bleven achter. Daar werd uitgezuiverd!
Over dat uitzuiverende beeld van die zeef bestaat een prachtig verhaal over de Griekse wijsgeer Socrates. Dat verhaal wil ik u niet onthouden. Het sluit mooi aan bij de Bijbelse wijsheidsliteratuur.
Op een ochtend wandelde de Griekse wijsgeer Socrates door de stad Athene. Er kwam een man naar hem toe die zei: ‘Socrates, ik moet je iets vertellen over je vriend die…’ Socrates onderbrak de man en vroeg: ‘Ging je boodschap al door de drie zeven?’ De man keek hem verbaasd aan: ‘De drie zeven?!”Socrates antwoordde: ‘Jazeker, de drie zeven. De eerste zeef is de waarheid. Weet je wel zeker dat het waar is wat je wilt zeggen?’ De man bloosde wat: ‘Nou zeker? Nee, dat niet, maar ze zeggen het…’ Socrates vervolgde: ‘Dan gebruikte je vast de tweede zeef, de zeef van het goede. Is het iets goeds wat je over mijn vriend wilt meedelen?’ De man aarzelde: ‘Goed? Nee, niet direct…’ Socrates keek nu bedenkelijk: ‘Dan gebruikte je toch zeker wel de derde zeef? Is het noodzakelijk dat je dit aan mij vertelt?’ Ook dat kon de man niet bevestigen. ‘Wel,’ sprak Socrates tot slot, ‘als dat wat je me wilt vertellen, niet waar, niet goed en niet noodzakelijk is, vergeet het dan maar en belast mij en jezelf er verder niet mee. Goedemorgen!’
Onze eerste lezing met de wijsheden van Jezus Sirach, heeft eigenlijk betrekking op het handel drijven zoals dat in de Hellenistische tijd plaats vond. Als je toen even niet oplette, werd je makkelijk geflest door een gewiekste en hebzuchtige zakenman. De tijden zijn niet veel veranderd, bedenk ik me nu. Volgens Jezus Sirach is het mogelijk om ook in de handel rechtvaardig te zijn en ontzag te hebben en te houden voor de wijsheid van de Heer.
Deze aansporingen zijn ook zeer zinvol op ander vlak dan het economisch handelen zoals ik heb laten zien.
Vandaag hoorden we natuurlijk ook van die andere Jezus, die uit Nazareth, wijze woorden. Ook heel praktisch gericht.
Bijvoorbeeld: Een leerling moet zich niet boven zijn meester wanen, want die leerling is dan blind voor zijn eigen onwetendheid. De leerling die zijn leertijd voltooid heeft, kan pas zijn als een meester.
En natuurlijk is er dat bekende gezegde over die balk en die splinter. Voor een zuivere omgang met je naaste is zelfkennis en zelfinzicht een voorwaarde. Je zou in staat moeten zijn om jezelf een spiegel voor te houden. Dat mogen we daaruit leren. En dat is makkelijker gezegd dan gedaan.
Ik ken nogal wat mensen waarbij ik me afvraag in hoeverre ze in staat zijn om kritisch van een afstand naar hun eigen functioneren te kijken. En op het moment dat ik dit zeg, moet ik ook naar mezelf kijken. In hoeverre ben ik zèlf in staat om kritisch van een afstand naar mezelf te kijken? Wil ik dat wel? Ga ik deze confrontatie met mezelf misschien liever uit de weg?
Ik denk dat het gesprek met een ander hiervoor behulpzaam kan zijn. Iemand met wie je vertrouwd bent, maar je niet ontziet, of een professional zoals een psycholoog die met je meekijkt naar je eigen functioneren.
Wat ik echter niet bedoel is dat we alles en iedereen maar moeten gaan therapeutiseren.
De oudtestamentische lezing en het evangelieverhaal vormen een ondubbelzinnige oproep om zorgvuldig met elkaar om te gaan onder het motto: ‘een goede zeef zuivert onzuivere motieven uit’ of ‘een goede boom brengt geen slechte vruchten voort.’
‘Zorgvuldig’ betekent dat we oprecht en eerlijk met elkaar dienen om te gaan en dat we geregeld kritisch in de spiegel durven kijken naar ons eigen functioneren.
Laten we zo met elkaar omgaan in de rechtstreekse ontmoeting met elkaar, in het spreken over anderen en in de ontmoeting met elkaar via de sociale media. Dan laten we zien dat we beelddragers zijn van God, die eindeloos trouw en barmhartig is naar de mensen van goede wil.
