Overweging van Corinne van Nistelrooij OP op de 3e zondag veertigdagentijd,
23 maart 2025
Lezingen: Genesis 41, 1 - 43 en Lucas 13, 6 - 9
Lees of print je de overweging liever als PDF? Die vind je hier.
Hier vind je andere overwegingen (en hier de overwegingen tot april 2023).
Overweging
Als ik naar huis fiets zie ik dat onze straat er vredig bij ligt; de forsythiastruik is al bijna in bloei en twee meisjes schommelen hoog in de speeltuin op het pleintje. En elders is het oorlog en zitten mensen radeloos in schuilkelders… Onze auto is weer schoon gewassen zie ik. En ondertussen vallen de bommen weer op Gaza, vechten Oekraïense en Russische soldaten zich dood en willen Europese landen miljarden uitgeven om wapens te gaan produceren…Thuisgekomen kijk ik of er een mooie film is te vinden op Netflix, maar eerst met een zucht het journaal. Want er gebeuren dingen in de wereld die we niet voor mogelijk hielden. We zijn ondersteboven van het totaal ontbreken van respect voor mensenlevens en het negeren van soevereiniteit. Waar blijf je met je woede na oorlogsberichten? Je frustratie, je onmacht, je verdriet? En tegelijkertijd lijkt er in ons persoonlijke leven weinig veranderd.
Op de voorkant van de liturgie van vandaag, zien we Jozef. Om hem heen de rijkheid van de kleuren van zijn mantel, die mantel die staat voor de liefde die hij kreeg van zijn vader. Want Jozef was een speciaal kind voor Jakob. Hij was het eerste kind van de vrouw van wie Jakob écht hield; Rachel. Dit kind was als een zegen voor hen beiden! Jozef was dus een mens geboren uit oprechte liefde. En dat doet wat met je, als je van begin af aan voelt dat je gewenst en geliefd bent. Dat grote voorrecht is niet iedereen gegeven en degenen die het missen leven met grote gaten in hun ziel. Maar Jozef was zogezegd een zondagskind. In zijn vroegste jaren was hij gezegend met liefde. Is het daarom dat hij de aanwijzingen van de Eeuwige kon vertalen? Dat hij dromen kon verstaan en tot leven wekken?
Weer terug naar de voorkant van uw boekje. Want wat we daar vooral zien is de zon, die neemt veel ruimte in! De zon, als symbool voor het goddelijke licht, de warme oprechtheid waarmee Jozef in verbinding staat. Dat is essentieel in Jozefs levensverhaal, en ik denk ook essentieel voor ons in al onze onmacht om te dealen met wat er om ons heen gebeurt!
Laten we eens dieper naar dit verhaal kijken. Er is sprake van dromen, van de farao nog wel, de opperkoning van Egypte. Maar farao begrijpt niet wat zijn dromen betekenen. Dan wordt een jonge Hebreeër opgehaald; Jozef. Het is heel wat dat de farao het moet hebben van een slaaf die ook nog es gevangen zit. Dan moet de nood wel hoog zijn!
Als Jozef er bij wordt gehaald, zegt hij direct dat niet hij degene is die de dromen zal duiden, maar hij verwijst naar God. Dat God zich openbaart in beelden en dromen was in de oudheid een bekend gegeven. Maar het was ongebruikelijk dat God zich ook kan openbaren aan anderen dan de eigen volgelingen. Farao was immers geen Israëliet, geen man van Kanaän. Maar dat God via een droom van farao iets duidelijk maakt, dat geeft te denken. Dan is het toch noodzaak om je oren te spitsen! Blijkbaar was voor God de omweg via een droom bij een vreemdeling nodig om werkelijk gehoor te vinden. Het ging dan ook om een zaak van leven of dood.
En als Jozef wordt opgehaald uit de gevangenis verwijst hij, gelovig als hij is, direct naar God. En hij zegt erbij dat de ene God, gericht is op het welzijn van mensen: “een uitleg die gunstig zal zijn voor u farao”. Waar ging het dan om?
We horen over dromen waarin lelijke, magere koeien de zeven mooie, vette koeien opeten. We horen over armetierige, iele korenaren die rijpe volle aren opslokken. Jozef zegt tegen de farao dat er zeven jaren van overvloed zullen komen en daarna zeven jaren van verwoestende honger. De tweede periode slokt als het ware de eerste op, zo zwaar zal de honger zijn. Vervolgens voegt Jozef er ongevraagd nog wat beleidsadviezen aan toe. En hij raadt aan om in jaren van overvloed voedsel te verzamelen voor de tijd die daarna komt.
Dat lijkt een logisch advies maar is het allerminst. Wij hebben namelijk veelal helemaal niet door dat we in goede tijden leven. We zijn geneigd om periodes van rijkdom, welvaart en liefde ‘normaal’ te vinden, we nemen ze als iets vanzelfsprekends. Soms zelfs als iets waar we recht op menen te hebben! Maar de geschiedenis wijst uit dat dat niet zo is. Oorlogen, crises, ze zijn zo oud als de mensheid. En ook op ons kleine, individuele niveau doen zich ongeregeldheden voor; grote en kleine problemen waar we tegenaan botsen. En pas als de donkere wolken zich tonen herinneren we ons weer hoe zorgeloos en liefdevol het licht van voorheen was.
Jozef adviseert farao, en daarmee ook ons, om in de goede jaren een voorraad te verzamelen voor de momenten dat het later niet meezit. Om kostbare dagen in je hart te bewaren, om zo nu en dan in je hoofd een foto te maken. Want er zullen momenten komen dat je ze nodig hebt…
De farao droomde en wist niet wat het betekende. Hij droomde in feite met zijn ogen dicht. Maar dit verhaal leert ons dat Jozef ons vraagt om te dromen met ópen ogen. Om je blik in goede tijden op de lange termijn te richten. Om te blijven dromen van vrede en verre horizonten. En daarbij moed te verzamelen om werkelijk van betekenis te zijn. Hoe klein ook. Iedereen kan meehelpen om een rechtvaardiger wereld vorm te geven. Door een petitie te tekenen, een donatie te doen of door je bijv. in te zetten als vrijwilliger.
Jezus spreekt in het evangelie over een boom die geen vruchten draagt. Een vrede die maar niet komen wil, zou je kunnen zeggen. Hij wijst op de kracht van de hoop, het vertrouwen dat de grond omspitten en mest geven werkelijk kunnen bijdragen. Omdat wat je doet van belang is, onafhankelijk van het resultaat. Laten we dat doen, laten we bouwen aan Gods Koninkrijk. Laten wij, die in rijkdom en weelde leven, onze krachten inzetten voor anderen die in moeilijke situaties verkeren.
Ik nodig u daarmee uit om te dromen met open ogen, om je dromen te laten bestaan. Want, even terug naar onze tijd, oorlog is waanzin. Maar als je van vrede blijft dromen, en denkt en handelt vanuit Gods licht, dan zal Zijn vrede in elke situatie bij je zal zijn.
