Overweging van Jan Groot op de zondag van de 3e advent, 15 dec 2024
Lezingen: I Samuël 3, 1-11 en Lucas 1, 26-38
Lees of print je de overweging liever als PDF? Die vind je hier.
Hier vind je andere overwegingen (en hier de overwegingen tot april 2023).
Overweging
Wat vinden we eigenlijk van het woord ‘ontvankelijk’?
‘Ontvankelijk zijn / worden’ is ons hoofdthema, heel dit parochie-werkjaar en in deze Advent.
Het is een plechtig woord, echt iets voor in de kerk, het is heel weinig ‘huis-tuin-en-keuken’.
Ja, het voelt als iets belangrijks, iets van we nodig hebben, maar ‘zeg het eens wat dichterbij’.
Ik kreeg een paar weken terug hulp uit onverwachte hoek.
Aan tafel bij een TV-talkshow zat een cabaret- / muziek duo,
twee mannen van middelbare leeftijd: Veldhuis en Kemper.
Ze zouden aan het eind nog iets zingen.
Ze kwamen met het lied GEBED, zo heette het; ik spitste mijn oren.
Dit was het refrein:
‘geef mij lucht, geef mij ruimte in mijn kop,
geef mij lucht;
geef mij rust, geef mij stilte in mijn lijf,
geef mij rust’.
De coupletten gingen over zelfkennis,
en over je laten verrassen door de gedachten van ándere mensen en door nieuwe dingen.
Met een regel als:
‘laat me niet zo vastzitten aan alles wat ik heb’.
En: ‘laat mij openstaan,
want niemand kent het hele antwoord’(!)
Het was een prachtig eenvoudig, rechtstreeks lied, met die bijzondere titel: Gebed.
(Luister het maar terug op internet, echt de moeite waard.)
De inhoud van dit ‘Gebed’ is, denk ik, heel wat mensen van vandaag uit het hart gegrepen.
Sommigen worden dol van wat ze allemaal aan hun hoofd hebben,
het maalt maar door, heel veel onrust, heel veel ‘heen-en-weer’.
Grote alledaagse zorgen, materieel, geestelijk,
een burn-out, noem maar op. Geen of veel te weinig rust.
Of er is het donker van een somberheid, te weinig lucht, licht.
Of er gebeurt iets heftigs met jezelf, met je partner, heel dichtbij.
‘Geef mij lucht, geef mij rust’, is dan vaak de verzuchting.
Hier in de kerk, in de Advent, op deze heilige grond
krijgt dat gebed voor mij een extra diepte,
een adres, een aanspreekpunt: God.
Het krijgt zelfs een lichte kleur, iets van vreugde;
en dat kan ons werkelijk goed doen van binnen.
Kijk daarvoor eens mee naar de beide lezingen.
We hoorden het eerst bij de jonge Samuël.
Het verhaal speelt in een donkere tijd:
weinig woorden van God’, ‘de godslamp bijna gedoofd’, staat er;
‘geen visioenen’, dat betekent: weinig hoop.
Toch of juist dan roept de Machtige een jonge man tot zijn profeet,
maar deze hóórt zijn roeping niet één, twee, drie.
Pas na de derde keer, na de wijze raad van de oude priester Eli,
is Samuël zover dat het echt kan binnenkomen:
‘spreek, God, uw dienaar luistert’, zegt hij.
Zijn leven krijgt betekenis, hij heeft met zijn ziel ‘gehoord’.
Naast de jonge Samuël staat vandaag een jonge vrouw, een meisje nog: Maria.
Zij krijgt bezoek van Gabriël, een engel van God met een ongehoord bericht:
je wordt moeder van een zoon,
je zult hem Jezus noemen;
de heilige Geest zal over je komen,
je kind wordt ‘heilig’ genoemd en ‘zoon van God’.
Na de schrik is de vraag is: kun je, wil je hem ontvangen, ben je ontvankelijk?
En Maria antwoordt: ‘God, de Eeuwige wil ik dienen: laat er met mij gebeuren wat U hebt gezegd’.
Maria is zo de ontvankelijkheid zelf, zij zal het kind in haar schoot dragen,
en zal hem het leven gaan schenken.
Zij laat God gebeuren!
Lieve mensen,
onze hoop, dat wat ons rust en ruimte kan geven, de vervulling van ons verlangen,
krijgt een naam en een gezicht, handen en voeten, een lichaam:
Jezus Messias, hij die onder ons komt wonen.
Hem gaan wij ontvangen in ons midden!
Meester Eckhart, Dominicaanse mysticus uit de Middeleeuwen,
zegt het zo: ‘het gaat om de geboorte van de Zoon in onze ziel’.
Het is een groot goed als daar bij onszelf in deze Advent
iets van gebeuren mag: een nieuw begin van leven en hoop.
Wat daar voor nodig is?
Eckhart zegt: (in het oude Duits van zijn tijd): Gelassenheit.
Als je dat vertaalt met ‘gelatenheid’, is dat te passief gezegd.
‘Gelassen’ is: open handen, open armen, open hart, een open geest.
Het is een actieve ontvankelijkheid: ‘laat God gebeuren’,
laat de zoon geboren mogen worden in je ziel.
Nog even terug naar dat Gebed van Veldhuis en Kemper,
naar lied raakte: geef mij lucht, ruimte, rust, stilte.
Daar voegt de Advent deze zondag VREUGDE aan toe.
Geen glitter-happiness, maar een diepe vreugde die ons bij alle donker van onze dagen,
werkelijk goed kan doen.
Na Jezus’ geboorte zal de engel tegen de herders zeggen:
‘ik verkondig jullie een overgrote vreugde,
die voor iedereen bestemd is’.
Ja, voor iedereen bestemd!
We zien er naar uit! Nog tien dagen wachten.
