Overweging van Corinne van Nistelrooij OP tijdens de Paaswake, 19 april 2025
Lezingen: Genesis 1.26 – 31a , Exodus 14, 15 – 15,1 en Lucas 24, 1 - 12
Lees of print je de overweging liever als PDF? Die vind je hier.
Hier vind je andere overwegingen (en hier de overwegingen tot april 2023).
Overweging
Meer nog dan andere jaren stel ik me vanavond de vraag: Hoe kunnen wij hier vanavond het licht begroeten terwijl we weten van vreselijke oorlogen en geweld? Hoe kunnen we hier nog zingen en ons blijde alleluja-gezang laten weergalmen? Want we wéten toch van wereldleiders die op eigen macht uit zijn en onschuldige mensen die in oorlogen de dood vinden? En daarnaast zoemen ergens op de achtergrond in ons hoofd de feiten over de klimaatcrisis die momenteel weinig prioriteit krijgt.
Ik las deze week in de krant dat je de eieren van de hobbyboer beter niet meer kunt eten want er zit te veel PFas in, aldus het RIVM. Het is een zure boodschap zo vlak voor Pasen voor degenen die zelf kippen in de tuin hebben rondscharrelen en denken dat het ze het ecologisch juist goed voor elkaar hebben. En natuurlijk, op wereldschaal is het een detail het is maar een kleine consequentie van de manier waarop we met onze omgeving omgaan. Maar als je dan vanavond hier weer dat scheppingsverhaal hoort, dat gedicht dat de prachtige natuur bejubelt, en de mens als bestuurder daarover aanstelt, dan weet je dat er ergens iets misgaat in de keuzes die we maken in ons leven.
De schrijver Tommy Wieringa schreef recent een essay voor de maand van filosofie. En, eerlijk gezegd, ik hou van zijn romans maar zet nu toch een vraagteken bij zijn opvattingen. Hij schrijft dat hij de hoop heeft opgegeven. Hij zegt: ‘Er staat iets op het spel wat we nog niet eerder hebben meegemaakt'.
De klimaatcrisis zadelt ons op met een vorm van toekomstloosheid. ‘Want’, zo vervolgt hij, ‘de consequenties van onze manier van leven zijn zo groot dat we tot in lengte van dagen te maken zullen hebben met definitieve afbraak van ons milieu’. Wieringa gelooft niet meer in een goede afloop.
‘Maar’, zegt hij, ‘ik wil wel blijven handelen, de goede dingen blijven doen, gewoon omdat ze goed zijn in zichzelf’.
Dat laatste is natuurlijk prachtig en goed. Maar ik denk dat we hier vanavond iets vieren dat dieper gaat. Ik geloof dat de verhalen die we hier vanavond horen ons leren dat het verhaal niet eindigt als de toekomst uitzichtloos lijkt. We horen over leven dat niet stopt als de dood zijn intrede doet. Het eindigt zelfs niet bij het lege graf.
Na de vreselijk kruisdood van Jezus gingen de vrouwen naar het graf maar toen ze het lichaam van de Heer niet vonden raakten ze helemaal van streek. En toen Petrus naar het graf ging en alleen de linnen doeken zag liggen ging hij terug, vol verwondering over wat er gebeurd was.
De vrouwen waren van streek en Petrus was vol verwondering. We zijn misschien geneigd over die emoties heen te lezen maar het zijn wel belangrijke toevoegingen. Ik denk dat de schrijver Lucas hier haarfijn weergeeft hoe het proces van geloven in de toekomst kan verlopen.
Niet met een snelle doorbraak die gemakkelijk aanvaard wordt. Nee, geloven in een nieuw begin is iets wat je in eerste instantie niet durft geloven en waar je van streek van kunt raken, maar ook vol van verwondering.
Geloven in het altijd terugkerende licht is een langzaam worstelen met het onvoorstelbare. Steeds opnieuw bevragen, nadenken over wat er gebeurd is, de zin er van doorgronden, en …. het Geheim van het Leven zijn plaats erin geven.
Het gaat er hier vanavond dus om dat er betekenis wordt gegeven aan de hoogten én aan de diepten van het mens-zijn. En te mogen vertrouwen dat elk dieptepunt niet het einde is, maar een begin kan zijn.
In deze nacht heeft Christus ons voorgedaan dat het kán: vertrouwen hebben in het leven. Geloven in opnieuw kunnen beginnen en op weg gaan naar het wenkende licht in de verte. Dat lijkt op; door het graf heen leven. Gehoor geven aan ons verlangen naar menswaardig leven, naar liefde en recht.
Zijn wij niet daarvoor vannacht samen gekomen? Om te waken bij het onrecht om door de grens van hopeloosheid, onrecht en dood heen te leven? Om tekenen op te vangen van hoop en zin?
Ik denk dat de eeuwenoude lezingen die we deze avond hoorden vanuit die hoop ontstaan zijn. Van de mensen uit die oude lezingen naar ons, van toen naar nu. Daar ligt een lange weg die de mensheid met elkaar gegaan is. Een geschiedenis van mensen die hoopvol steeds opnieuw op zoek zijn gegaan naar het licht, naar een nieuwe manier van leven.
Wij hier maken deel uit van die geschiedenis. Ook wij mogen steeds weer hoopvol ontdekken dat een nieuw begin ons wacht. Hoop is namelijk een kwaliteit van de ziel en is tegenwicht voor wat er in de wereld gebeurt. Het is een gerichtheid van het hart en is voorbij de horizon verankerd.
Vraag niet; wat haalt het uit? Maar bevrijd jezelf uit het dichte graf en sta op. Gelovig gezegd: laat Christus in jou opstaan. Want hoop maakt dat we als gelovige mensen een tegenstem hebben. Ook al denk je dat het niet helpt – dan nog kun je opstaan. Je kunt een tegengeluid laten horen wanneer iemand bijv. zegt dat armoede eigen schuld is. Of dat onrecht wel meevalt, of discriminatie niet gebeurt. En bij dat opstaan plant je, ongemerkt, een zaadje en misschien nog eentje, en vervolgens plant een ander er weer een. En zo schudden we een uitzichtloze toekomst van ons af en kunnen we samen hoopvol de lente tegemoet treden wetend dat er in duisternis een wenkend licht is.
Straks wordt fris helder water over ons uitgegoten. Met een nieuw hart en een nieuwe geest mogen we opstaan. Vol vertrouwen, een fonkelnieuw begin tegemoet!
